از اول تا هفتم نوامبردوره یازدهم جشنواره در شهر گوتنبرگ سوئد برگزار می شود. در طول یک هفته، نزدیک به هفتاد فیلم در سینما ها و مراکز فرهنگی به نمایش گذاشته می شود:
سینما روی، سینما دراکن، سینما هاگا، خانه فرهنگ بَکا، خانه فرهنگ فرولوندا، خانه فرهنگ بری شون، موزه فرهنگ های جهان، و ویکتوریا هوست.
علاوه بر برنامه اصلی جشنواره، (تبعید تجربه ای جهانی)، دراین دوره هیجده برنامه ویژه به اجرا گذاشته می شود؛ که شاخص ترین آنها برنامه ویژه "جنبش رهایی زنان" است .
برای این مجموعا بیست فیلم مستند و داستانی انتخاب شده است. این فیلم ها موقعیت زنان را در عرصه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و هنری و مباراتی و همینطور چهره های برجسته جنبش زنان را به تصویر می کشند.
در این برنامه فیلم سازان زن ایرانی ، فلسطینی ، افعانستانی و سوئدی در جلسه های نمایش فیلم های خود شرکت کرده و و در باره فیلم هایشان و همینطور مسائل مربوط به جنبش زنان به بحث و گفتگو خواهند پرداخت .
فیلم سازان زن زیر مهمان این برنامه جشنواره هستند:
• دیانا ثاقب سازنده فیلم "محترمه " از افغانستان.
• نغمه شیرخان (فیلمساز ایرانی) از کانادا- سازنده فیلم سینمایی همسا یه.
• بهارک منیری (فیلمساز ایرانی) از کانادا سازنده فیلم آمبروسیا
• لنا مقبل (فیلمساز فلسطینی) سازنده فیلم لیلا خالد
علاوه بر فیلمسازان، خانمها مهستی شاهرخی نویسنده ( از فرانسه) و ژیلا مساعد شاعر از سوئد در برنامه ویژه "جمهوری سکوت- یک لحظه نفس" شرکت می کنند و برش هایی از آثاری را که در موقعیت دیکتاتوری جمهوری اسلامی و تبعید خلق کرده اند ، باز خوانی می کنند.
در ارتباط با کار خلاقه شاعران، نویسندگان و هنرمندان در شرایط تحت سلطه دیکتاتوری، فیلم مستند ارزشمند "شعر مقاومت" ساخته خانوم کاتیا اسون برنده جایزه اسکار به نمایش گذاشته می شود. این فیلم شش شاعر را از کشور های مختلف به تصویر می کشد. شش شاعری که همه شان از کشتار های وحشتناک و جنایات بشری جان بدر برده اند. قدرت فیلم در بیان مشترک آنان به قدرت شعر به عنوان نیروی آرام بخش و در عین حال نیروی پیش برنده مقاومت آن ها در برابر دیکتاتوری ها و سلطه ی فاشیسم است.
شاعران با تعلق های جغرافیایی مختلف ، با تفاوت های فرهنگی، جنسی، نژادی و ملی.
محیبه نفیسی از ایران که درکشتارهای سال شصت و هفت همسرش توسط جمهوری اسلامی اعدام شد.
لیهان بور کاز– شاعری که اردوگاه مرگ نازی ها را تجربه کرده است.
یاسو هنگ – شاعر ژاپنی جان بدر برده از زنده بگوری بمباران هیروشیما.
و شاعر آفریقایی از شاهدان و بازماندگان کشتار رواندا. و…..
از فیلمهای شاخص دیگر بخش زنان:
• فیلم "هنر انقلابی زنان" ساخته خانم.لین هرشمن لسون (Lynn Hershman Leeson )
• فیلم " Jasad & The Queen of Contradictions "در باره نویسنده و شاعرخانم
" Joumana Haddad " که نخستین نشریه هنری اروتیک زنان ؛ نشریه تابو شکن و ضد سنتی را در لبنان با تصاویر کاملا برهنه از زنان، بمثابه نگاه هنری ، با تمام تهدید های مذهبیون و بنیاد گرا ها با شجاعت منتشر می کند.
برنامه های ویژه دیگر:
• جمهوری سکوت، برآشوبید!- به یاد استفان هسل،
• من هزاره ای هستم-ریشه کنی یک قوم در سرزمین خود،
• آخرین دیدار- به یاد سنماگر تبعیدی، سیروس وقوعی
برنامه های جنبی: نقطه بحران، سینما- اودیسه ی آزادی و نگاهی دیگر.
• سخنرانی ها : جمهوری سکوت. فاشیسم و سینما
• میزگردها : فاشیسم و سینما، جمهوری سکوت، مبارزه زنان در افغانستان، با حجاب – بدون حجاب، هزاره، ریشه کنی یک قوم
• نمایشگاه: پوسترهای جشنواره
برخی از برنامه های ویژه جشنواره:
• لیلا خالد- نمادی در جنبش زنان
"
اشغالگری تروریسم است، آواره شدن دوزخی شدن. ربودن سرزمینت یک جنایت است. رزمنده آزادی شدن، رهایی یافتن است". لیلا خالد
29 آگوست 1969 یک زن جوان وارد هواپیمای خطوط هوایی "ترانس وورلد" ایرلاینس، به شماره پرواز 840 از مقصد رم به آتن شد. لیلا خالد 24 ساله بود و تاریخی شد. نخست به این دلیل که او اولین زن رباینده هواپیما در تاریخ بود، و دیگر اینکه مبارزه او فلسطین را وارد نقشه جهانی کرد. پس از آن لیلا خالد الگویی برای مبارزه زنان به شمار می رود، همچنان که برای رهایی فلسطین و همچنان نمادی برای فعالین جوان.
جشنواره بین المللی سینمای تبعید، امسال همزمان با نمایش فیلم "لیلا خالد – هواپیما ربا"،این افتخار بزرگ را دارد که میزبان لیلا خالد باشد. و همچنین کارگردان فیلم لیلا خالد، لینا مکبول. آنها در رابطه با نمایش این فیلم، در جشنواره حضور خواهند داشت.
پس از نمایش فیلم، بحث و گفتگو با لیلا خالد و لینا مکبول درباره فیلم به اجرا گذاشته خواهد شد. چگونه گی ساختن فیلم درباره یک شخصیت سیاسی… و اینکه لیلا خالد، خود چگونه به شخصیت خویش در پرده سینما می نگرد…
دیداری بی نظیر با یک اسطوره …
• برآشوبید- بیاد "استفان هسل"
"خلق کردن به معنای مقاومت کردن است و مقاومت کردن به معنای خلق کردن" استفان هسل
یکی از برنامه های شاخص این دوره جشنواره سینمای تبعید، ویژه برنامه ای در بزرگداشت "استفان هسل" می باشد. استفان هسل، مردی اسطوره ای ست؛ یک مبارز بزرگ علیه فاشیسم و یک پیشتاز مبارزه در راه حقوق بشر.
او وابسته و پیوسته ی به کسانی بود که در تبیین و نوشتن منشور جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد نقش داشتند؛ متنی که در دهم دسامبر 1948 توسط نشست عمومی سازمان ملل پذیرفته و به اجرا گذاشته شد. او در دفاع از حقوق مردم فلسطین به فعالیت عملی برخاست و از مبارزه آنها برای تاسیس کشورشان حمایت به عمل آورد. او در سال های آخر عمر خود، مردم، به ویژه جوان ها را دعوت به حضور در خیابان و اعتراض نمود. او می گفت؛ ما نباید در مقابل شرایط دردآور مردم در گوشه و کنار جهان سکوت کنیم. اثر معروف و برجسته ی جهانی او، "برآشوبید"، با جملاتی داغ درباره ضروری بودن مقاومت، پایان می یابد. روی سخن ایشان با جوانانی بود که هزاره دوم را می ساختند. نوشته های او در اندک زمانی در تیراژهای میلیونی انتشار یافتند.
• یادبود: آخرین دیدار، به یاد سیروس
برنامه ای در بزرگداشت فیلمساز تبعیدی و همکار جشنواره سینمای تبعید.
نمایش فیلم "آخرین دیدار" – در باره زنده یاد غلام حسین ساعدی ساخته سیروس وقوعی
سخنرانی- بصیر نصیبی، محمد عقیلی ،حسین مهینی
موسیقی– داریوش شیروانی
آواز – پریسا حیدری
سیروس وقوعی
سیروس در سال 1952 در ایران به دنیا آمد. او در رشته سینما(فیلم) به تحصیل پرداخت و سپس به عنوان فیلمساز و ادیتور در تلویزیون ملی ایران به کار پرداخت. پس از انقلاب سیروس علیه ساختار قدرت مذهبی که در حال منحرف ساختن انقلاب مردم بود، به موضع گیری پرداخت. او با فیلمسازی از فعالیت های اپوزیسیون و مستند سازی از حملات رژیم به کردستان، دشمن رژیم تلقی شد و مجبور شد از کشور بگریزد. سیروس به کشور سوئد پناه برد و به عنوان پناهنده سیاسی پذیرفته شد.
سیروس در زمان حیات خود در سوئد، فعالیت های زیادی انجام داد. فعالیت هایی که نتیجه بخش بود. او با مرکز فیلم سوئد به همکاری پرداخت، یک گروه تئاتر را بنیاد گذاشت، مقاله و فیلمنامه نوشت، فیلم ساخت و به تحقیق پیرامون نکات کلیدی فیلم تبعید همت گماشت. و در نهایت همکار مداوم جشنواره سینمای تبعید بود. علاوه بر همه ی این توانایی ها، او انسانی صادق بود که به زندگی عشق می ورزید. او مدافع حقوق انسان های دیگر بود و علیه رژیم هایی چون دیکتاتوری مذهبی که او را از کشور عزیزش بیرون رانده بود، به موضعگیری می پرداخت. او در 12 آوریل 2013 ما را ترک گفت.
• میزگرد: مبارزه زنان آفغانستان برای آزادی
پس از نمایش فیلم "محترمه"، بحث و گفتگویی خواهد بود با کارگردان فیلم، دیانا ثاقب، از کابل که میهمان جشنواره می باشد. موضوع بحث جنبش زنان افغانستان برای آزادی است. پرسشی که در این بحث برجسته خواهد شد، حول و حوش این موضوع است که آیا این امکان وجود دارد که زنان سکولار و مذهبی در یک تلاش مشترک جهت حقوق اجتماعی – سیاسی زنان افغانستان و نیز روابط مردان و زنان به فعالیت بپردازند. فمینیست، نویسنده و شاعر سرشناس افغانی، مریم عظیمی، همراه با کارگردان دیانا ثاقب ، و ویدا عزت پور، از فعالین جنبش زنان در این بحث شرکت خواهند داشت.
• میزگرد: جمهوری سکوت
شیوه های جنگ تغییر یافته است، تصویر سنتی جنگ که دو یا سه ارتش رو در روی یکدیگر قرار می گرفتند جای خود را به جنگ هایی داده است که جنگ های در سایه نامیده می شوند. جنگ هایی متغیر، قانون گریز و بی مرز. در شرایط کنونی، جنگ ها به جای ارتش های بیگانه، علیه افراد مستقل، منفرد و غیر نظامی صورت می گیرند. موضوعی که قوانین مربوط به جنگ ها را زیر پا می گذارد.
چهره این گونه جنگ ها و چگونه گی نقش رسانه ها در زمینه سازی و پیشبرد چنین جنگ ها، مسئولیت روزنامه نگاران در توجیه این جنگ ها موضوعی است که در دو فیلم امسال جشنواره زیر عنوان "جمهوری سکوت"، به چالش کشیده می شود. "جنگی که شما نمی بینید" اثر جان پیلجر درباره خطراتی است که بر سر راه گزارشگران قرار دارد، و فیلم جرمی اسکاهیل "جنگ های کثیف" درباره ارتش سری آمریکا و نیروی کماندویی ویژه و اینکه چگونه عمل می کنند. هر دو فیلم پرسش هایی را پیرامون دموکراسی موجود مطرح می سازند. پرسش هایی که همه ی ما باید آنها را بازخوانی کنیم؛
تغییر و تحولات، چگونه در رسانه های جمعی ما انعکاس می یابند؟
آیا می توانیم به گزارشات رسانه ها در گوشه و کنار جهان اعتماد کنیم؟
پس از نمایش فیلم ها جلسه بحث و گفتگو با شرگت "پر بیورکلوند"، سردبیر روزنامه آزاد، "بیورن تونبک" از گزارشگران بدون مرز، و "کلودیو مک کونل" از سازمان صلح سوئد، مورد نقد و بررسی قرار می گیرند.
هماهنگ کننده بحث: یوهان ب. لوف کویست
• سخنرانی: فیلم و فاشیسم- بصیر نصیبی
فیلم، فرم هنری موثری است که به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی از ظرفیت ها و استعدادهای شایان توجهی برای مورد استفاده قرار گرفتن از سوی صاحبان قدرت و ایدئولوژی ها در مسیر تاثیر گذاری بر افکار عمومی دارد. برای ایجاد، نگهداری و ثبات و حفظ قدرت. تمامی تاریخ سینما شاهدی است بر چگونه گی روش هایی که صاحبان قدرت سیاسی و ایدئولوژی از فیلم برای تبلیغات و شستشوی مغزی انسان ها استفاده کرده اند. دلیل و کارکرد آن و طرح آن در این پرسش کدام است؟
بصیر نصیبی، منتقد سینما و سردبیر مجله سینمای آزاد، و بنیانگزار سینمای آزاد در دهه هفتاد میلادی در ایران سخنران این موضوع خواهند بود؛ فعالیت های او باعث شد تا در اصطکاک با رژیم قرار گیرد و تبعیدی کشور آلمان شود. بصیر به فعالیت های خود در تبعید ادامه داد و نشریه سینمای آزاد متوقف نشد. این نشریه یکی از مراکز فکری فیلمسازان تبعیدی شد و علیه سانسور و تبلیغات قدرتمداران مذهبی با این هدف که با استفاده از سینما چهره رژیم در خارج را به گونه ای دیگر جلوه دهند، به مقابله برخاست.
این منتقد شناخته شده سینمای ایران میهمان جشنواره سینمای خواهد بود. او درباره سینما و فاشیسم سخنرانی خواهد کرد. سخنرانی او، سینما را از مراحل آغازین فاشیسم در آلمان، تا دوران کنونی و نیز رژیم جمهوری اسلامی با مذهب به عنوان پایه ای برای فاشیسم جدید را، مورد بررسی قرار خواهد داد.
• سخنرانی: جایی در سرتیترها ندارند…
هزاره ها، اقلیتی هستند که در مرکز افغانستان زندگی می کنند و از لحاظ قومی خاستگاه مغولی دارند. از کل جمعیت 31 میلیونی افغانستان، بیش از 5 میلیون هزاره می باشند. هزاره ها مسلمان شیعه می باشند؛ در کشوری که اکثریت مسلمان سنی بر آن تسلط دارد. با وجودی که هزاره ها سومین اقلیت بزرگ قومی به شمار می روند، با این حال توسط بنیادگرایان و ملی گراهای افراطی، به دلیل پیشینه قومی، مورد آزار و اذیت و تعقیب قرار می گیرند. موضوعی که باعث شده است هزاره ها به طور فزاینده ای افغانستان را ترک کنند و به نقاط دیگر دنیا پناهنده شوند. اما حتی تبعید نیز به آنها آزادی اعطا نمی کند؛ حتی در پاکستان نیز مورد تعقیب قرار می گیرند، و کسانی وجود دارند که از یک قوم کشی سخن می گویند.
• دیدار با فیلمسازان
در طول برگزاری جشنواره فیلمسازان زیر مهمان جشنواره بود ه و در جلسه نمایش فیلم هایشان شرکت گرده و پس از نمایش فیلم هایشان در جلسه بحث و گفتگو با تماشاگران شرکت خواهند کرد.
• بهارک منیری (فیلم ساز ایرانی) سازنده فیلم سینمایی " آبگیر سیاه "
• نغمه شیرخان (فیلم ساز ایرانی) سازنده فیلم سینمایی "همسایه"
• بهمن طاوسی (فیلم ساز ایرانی) سازنده فیلم سینمایی “پیش اجرایی برای مراسم اعدام”
• داریوش شیروانی (فیلم ساز ایرانی) سازنده فیلم سینمایی" آدمهای سایه "
• گورکی مولر (فیلم ساز شیلیایی) سازنده فیلم سینمایی "یک بار در سال"
• لنا مکبل (فیلم ساز فلسطینی) سازنده فیلم "لیلا خالد ".
• ندیر صدوقی (فیلم ساز پاکستانی) سازنده "مجموعه من هزاره هستم".
• میدات آیانویچ (فیلم ساز بوسنیایی) سازنده فیلم "ما"
• زنیار آدامی (فیلم سازکرد) سازنده فیلم "کبوترجنگ"
• الکس افشار (فیلم ساز ایرانی) سازنده "ملاقات با چشمان تو"
• دیانا ثاقب (فیلم سازافغانی) سازنده "محترمه"
و……
• نمایشگاه پوستر های چشنواره
هنرمندان برجسته ای که با خلق آثار گرافیک مربوط به جشنواره ما را یاری داده اند، نمایشگاهی از آثار خود ارائه خواهند داد. طی بیست سال تاریخ سینمای تبعید، تعداد قابل توجهی از هنرمندان حرفه ای و شناخته شده دست اندرکار بوده اند. هنرمندانی که هم سوئدی و هم خارجی در بین آنها یافت می شود. آنها در ارائه پوسترها و کارت های جشنواره فعال بوده و آنها را به یک گنجینه ارزشمند فرهنگی تبدیل کرده اند. گزیده ای از این آثار در کتابخانه بککا و خانه فرهنگ فرولوندا طی ماه های اکتبر و نوامبر به نمایش گذاشته خواهند شد.
• اطلاعات جشنواره
علاقه مندان برای آگاهی بیشتر از برنامه ها و فیلم ها ی جشنواره ، زمان و محل نمایش آن ها و آخرین خبرهای جشنواره به به وب سایت جشنواره مراجعه کنند. http://www.exilefilmfestival.com/
بیستم اکتبر دوهزارو سیزده
حسین مهینی مدیر جشنواره
آخرین دیدگاه‌ها