|
تنها زن فيلمساز در عربستان سعودي، محدوديتهائی را که
رهبران دينی و حکومتی بر جامعه و خاصه جامعه زن اين
کشور بشدت اعمال می کنند به چالش می خواند. هيفاء
المنصور 31 سال دارد و در دانشگاه آمريکائی قاهره درس
خوانده است. در کشور او، عربستان سعودي، نه سينمائی
وجود دارد و نه چيزی به نام صنعت فيلمسازی و تهيه
فيلم. زنان هم در پرتو روايت بسيار محدودی که از اسلام
می شود از کمترين حقوق انسانی برخوردارند. هيفاء سه
فيلم کوتاه ساخته است که برای او اعتبار بين المللی به
همراه آورده است.
هيفاء
المنصور 31 سال دارد و در دانشگاه آمريکائی قاهره درس
خوانده است. در کشور او سعودی نه سينمائی وجود دارد و
نه چيزی به نام صنعت فيلمسازی و تهيه فيلم. زنان هم در
پرتو روايت بسيار محدودی که از اسلام می شود از کمترين
حقوق انسانی برخوردارند.
هيفاء توانسته است سه فيلم کوتاه بسازد. فيلمنامه ها
را هم خود او نوشته است و همين سه فيلم برای او اعتبار
بين المللی به همراه آورده است. هيفاء می گويد: تازه
من خيلی خوش اقبال بودم که در اين برهه زمانی کارم را
شروع کردم چون تاکنون هيچ نهاد حکومتی و رسمی با کارم
در حيطه فيلمسازی مخالفت نشان نداده اند. مردم هم
مايلند به آنچه که از راه فيلمهايم می گويم گوش فرا
دهند. وی ادامه می دهد: در پی حمله ها ی 11 سپتامبر و
خشونتهای بعدي، توسل به هنر و بهره گيری از آن به
منظور بررسی مسائل پيشروی جامعه انسانی به يک امر حاد
و مبرم تبديل شد.
سال گذشته کشور هيفاء نيز عرصه نبرد القاعده با
نيروهای حکومتی سعودی شد و القاعده تلاش کرد حکومت
دودمان سعود را سرنگون سازد و حکومت اسلامی ای بمراتب
ناب تر از آنچه در عربستان معمول بوده است در آن
سرزمين برقرار نمايد. هيفا منصور در فيلم خود به نقد
هنجارهای اجتماعی در اين کشور شديدا محافظه کار می
پردازد. نقد او از جامعه سعودی همزمان است با فشار
فزاينده بين المللی و داخلی بر دودمان حاکم داير بر
ايجاد اصلاحات گسترده سياسی و اجتماعی.
هيفاء يکی از 12 فرزند خانواده است. خانواده طبقه
متوسط و در هنجارهای سعودي، ليبرال. پدرش مشاور حقوقی
و مادرش امدادگر و بنا براين عجيب نيست که او هم با
هنر خود بخواهد جامعه فرا سنتی سعودی را به چالش
بخواند. در آزاد منشی خانواده او همين بس که او را
برای تحصيل به خارج از کشور به مصر فرستاده اند و اين
فرصت نصيب همه کس در کشور سعودی نمی شود. هيفا می گويد
پدرم هم در مصر درس خوانده به همين سبب مشکلی در
فرستادن من به آن کشور برای تحصيل دانشگاهی نداشته است.
هيفا در سال 1997 در رشته ادبيات فارغ التحصيل شد و در
بازگشت به کشورش در مقام تحليلگر در يک شرکت نفتی
مشغول کار شد. چند سال بعد به ندای غريزی خلاقانه و
آفرينشگر خود پاسخ داد و به پيشنهاد موسسه فيلم
نيويورک دوره فيلمسازی خبرنگاری را گذراند. می گويد به
جشنواره ها رفتم با کارگردانان عرب ديدار کردم و چقدر
برايم جالب بود نمی توانم توصيف کنم. و حالا با کاری
که می کنم احساس رضايت می کنم، بيش از هر زمان در
زندگيم.
هيفا در مقام تنها فيلمساز در کشور سعودی، فيلم را
عامل تحول و دگرگونی می بيند و می گويد اين تنها راه
برون رفت از بن بست جاری در جامعه بسته سعودی است
عنوان يکی از فيلمهايش هم همين است: «تنها راه برون
رفت». فيلم، سرگذشت سه مهندس سعودی است يک ليبرال، يک
بنياد گرای دينی و نفر سوم که مرام و ايدئولوژی خاصی
ندارد. اتومبيل اين 3 مهندس خراب می شود و در می يابند
با يکديگر توافق ندارند. افقهای فکريشان تفاوت شديد
دارد. با هم به گفتمان می پردازند.
هيفا می گويد فيلم نماد جامعه سعودی و برخورد آراء و
انديشه ها در برهه جاری است که نياز به گفتمان و به
دنبال آن، بردباری و مدارارا بسيار مبرم می سازد. ما
يک جامعه يک دست نيستيم، برعکس از تنوع بسيار گسترده
ای برخورداريم.
فيلم «تنها راه برون رفت» در جشنواره فيلم هلند مورد
تحسين قرار گرفت و در امارات، ترکيه و آمريکا نيز از
آن استقبال شد. الاخباريه، تلويزيون دولتی سعودي، نيز
بخشی ازآن را نشان داد و روزنامه های دولتی سعودی
درباره آن نقد نوشتند.
در فيلم «کي؟» هيفاء يک آدمکش حرفه ای را نشان می دهد
که با پوشيدن عبا از معرکه های قتل فرار می کند. فيلم
که انتقادی از پوشش لباده مانند زنان سعودی است خواهان
تحولی در پوشش زنان کشور و بازنگری در سنتهاست. خودش
می گويد تلاش کرده ام به مردم اين فکر را القا کنم که
دوباره بينديشند، آنهم در باره بسی چيزها که آنها را
اموری عادی و پذيرفته شده تلقی می کنند. «کي؟» در خود
سعودی با هزينه 1000 دلار ساخته شده است و 15 دقيقه
است. خودش می گويد چالش آن به مراتب بيش از فيلم «تنها
راه برون رفت» بود که در امارات ساخته شد.
نبود صنعت فيلم در عربستان و محدوديتهای گسترده
اجتماعی خاصه بر زنان کشور بر کار هيفا اثر گذار بوده
است. زنان سعودی حق رانندگي، کار، سفر، باز کردن حساب
بانکی و اداره امور شرکتهای بازرگانی را ندارند. زنان
را در تلويزيون هم نشان نمی دهند. بنا براين طبيعی است
که هنر پيشه زن هم در اين سرزمين وجود نداشته باشد يا
بسيار اندک.
زنی که با اجازه شوهرش در يک نمايش مورد استقبال
تلويزيونی شرکت کرده بود، ناچار به ترک کار شد چون
قبيله اش وی را به قتل تهديد کرده بودند، واين رويداد
اراده هيفاء را در ادامه کارش مستحکم تر کرد. و در حال
حاضر در صدد تامين مالی و يافتن هنرپيشه زن برای
چهارمين فيلم خويش است که تاکيدش روی زنان سعودی است
او می خواهد سردمدار مبارزه در راه تحول اجتماعی کشورش
بشود می گويد همه در سعودی با محدوديتها موافق نيستند
و هر سنتی که مورد تاييد عامه نباشد دير يا زود از
صحنه ناپديد می شود.
نقل از سايت اخبار روز |
