دسامبر ماه تولد سینما و۲۸ دسامبر روز تولد سینما
بصیر نصیبی
اختراع سینما ،مرهون یک ویژه گی چشم انسان است که در سال ۱۸۲۴ کشف شد که مغز انسان تصویری را که بر شبکیۀ چشمش می افتد تا زمانی حدود یک بیستم تا یک بیست و پنجم ثانیه ، پس از کنار رفتن تصویر از مقابل چشم همچنان حفظ می کند. از این تاریخ تا زمانی که انسان توانست تصاویر متحرک را به روی پرده بتاباند زمان طولانی ای طی نشد.
در سال ۱۸۹۵ بطور هم زمان در آلمان وانگلستان وفرانسه وآلمان دوربین های فیلمبرداری وسینما ، آزمایش های اولیه شان را با موفقیت پشت سر گذاشتند وبه واقعیت تبدیل شدند، ادیسون در امریکا،پل در انگلستان وبرداران لومیر به فاصله ای نزدیک بهم تصاویر متحرک را به نمایش گذاشتند اما آگوست وکنت لومیر در پاریس ودر زیر زمین گراند هتل نخستین جلسه عمومی نمایش فیلم را برگذار کردند وبرای روز آغاز نمایش از قبل تبلیغ کردند وتماشاگران با خرید بلیط به تماشای اختراع لومیر ها جلب شدند. این نمایش رسمی در پاریس این موقعیت را برای فرانسه ایجاد کرد که نام خودش را بعنوان مخترع سینما به ثبت برساند. این دو برادر با دیدن دستگاه کینه توسکوپ ادیسون، سینماتوگراف خود را ساختند که این دستگاه آنها کامل تر از اختراع ادیسون بود ،هم قابلیت ضبط وپخش فیلم بر پرده را داشت وهم کوچکتر وجمع وجور تر بود وتوانست جانشین دستگاه ادیسون بشود. برادران لومیر انسانهایی بیگانه با تصویر نبودند آنهاکارخانه ای برای ساخت وسایل عکاسی داشتند و بیش از بقیه به این صنعت جدید توجه کردند.
روز ۲۸ دسامبر یک روز عادی نبود آن روز مردم برای نخستین بار تصاور را متحرک تماشا می کرد ند، هیجانی غیر قابل وصف بر تماشاگران روز نخست دست داده بود وقتی تماشاگران به روی صند لی ها خود نشستند لو میر ها پشت دستگاه خود رفتند،سکوتی همراه با بهت درسالن برقرار شد ، چراغ های سالن خاموش شد و فیلم روی پرده افتاد بله درست بود انسانها متحرک بودند، حرکت قطاری که به سرعت به ایستگاه نزدیک می شد برخی از تماشاگران از وحشت وبه این تصور که الان زیر چرخ های قطار له می شوندبه زیر صندلی هایشان خزیدند. (ورود ترن به ایستگاه یکی از فیلمهای لومیر ها بود که آنشب نمایش داده شد) طول زمان فیلم به اندازه طول نام فیلم بود ، باغبان خیس شده یکی دیگر از سری فیلم های اولیه لو میر است -پیر مردمی که دارد باغچه ها را آب میدهد باغبان خانه لومیر هاست که وقتی پایش به شلنگ آب گیر می کند خودش خیس می شود واین اتفاق تماشاگر را به خنده وامیدارد به نوعی باغبان لومیر نخستین بازیگر سینما است و فیلم باغبان خیس شده نخستین فیلم خنده آور تاریخ سینما .
بعد از پایان نمایش آنشب که با بهت وحیرت حضار مواجه شده بود یکی از میهمانان جلسه نمایش ژرژملیس شعبده باز وتئاتر گردان مشهور بود که او خود نامش در سینما به عنوان کاشف حقه های سینمایی ثبت شده است( در فیلم مشهور ملیس -سفر به ماه- او با خمیر کاغذ یک ماه ساخت ودوربین را به آهستکی بدان نزدیک کرد) او به لومیر ها پیشنهاد خرید دستگاهشان را داد وجالب این که آن ها ضمن رد این پیشنهاد عقیده داشتند که برای این دستگاه هیچ آینده تجارتی متصورنیست. اما پیش بینی آنها با واقعیت همخوانی نداشت . سینما در زمانی که صامت هم بود به امکانی برای هنر وتجارت تبدیل شده بود ژر ژملیش شعبده باز هم ،سرانجام به فیلمسازی روی آورد،جمعی اعتقاد بر این دارند جنبه های هنری سینما در زمانی که زبان نداشت وزنه سنگین تری داشت . موسیقی هم همان زمان صامت ضرورت حضورش حس می شد و به هنگام نمایش ودر سالن، ارکستر زنده موسیقی می نواخت. برای فیلمهای صامت هم به تدریج نت می نوشتند وهمراه فیلم برای پخش جهانی ارسال می کردند. جالب این که در همان زمان هم در ایران نت هایی که وِیژه ی فیلم نوشته شده بود را کنار می گذاشتند ومناسب با پسند تماشاگران موسیقی رایج روز را به هنگام نمایش می نواختند تا جمع بیشتری را به سینما بکشانند، ۳۰ وچند سال بعد سینما زبان باز کرد فیلمسازان خلاق سینمای صامت علیه ورود صدا به سینما ولطمه ای که صدا به ارزش های هنری سینما میزند موضع گرفتند واعلامیه صادر کردند چارلی چاپلین ،رنه کلر ومولیان و.. از جمله امضاء کنندگان بیانیه بودند همین فیلمسازان هم درنهایت تسلیم شدند وخود فیلم ناطق ساختند .
از دسامبر ۱۸۹۵تا کنون عمر کوتاهی است برای تاریخ آغاز یک هنر، اما تحول عظیم سینما در این مدت کوتاه بیشتر به خاطر تقویت جنبه های تجاری سینما بوده است وسرمایه داران بوده اند که با بهره از امکانات کمپیوتری،هزینه های عظیمی را خرج تحقیق و پیشرفت امکانات فنی سینماکردند تا بتوانند بهر تجارتی ی بیشتری از این امکان بدست آورند.
امروز سینما در دنیا چند چهره دارد چهره راستین سینما در خدمت باروری اندیشه وخلاقیت است که سینماگران مستقل بدان وابسته اندو انعکاس صدایشان محدود است، سینما همین طور خدمت شایسته ای به پیشرفت علم داشته است که جای بحث آن در این یادداشت کوتاه نیست واز جهت دیگر سینما یک تجارت پر سود است برای سرمایه داران چه در امریکا وسینمای هولیود وچه کشور های دیگر غربی که به تبعیت امریکا سینمای سرمایه را رشد می دهند. بخش قابل تاملی از این سینما به یک وسیله مهم تبلیغاتی برای حکومت های سرکوبگر، مانند جمهوری اسلامی تبدلیل شده است.
ما تولد سینما را به همه ی عاشقان سینمای راستین ، شادباش می گوئیم.
