وداع با زندگی و دوربین: بیاد داشته باشیم، آنتونیونی و برگمان دو شخصیت برجسته و تاثیر گذار سینمای جهان را و یادی از بهزاد کاظمی

سالگرد خاموشی دو سینماگر برجسته میکل آنجلو آنتونیونی و اینگمار برگمان گذشته است. مرگ این دو در فاصله یک روز از اتفاقات نادر سینمای جهان بود.  سینما بنویس های سایت ها و رادیو تلویزیون های فارسی زبان غربی با کپی از روی دست هم مطالب ناقص و ناکافی ای را در باره این دو شخصیت برجسته سینما ارائه دادند. در همان زمان (یولی ۲۰۰۷) دوست از دست رفته ام بهزاد کاظمی از من خواست یک برنامه در این خصوص برای اطاق پالتاکی اتحاد سوسیالیست ها که او مدیر و گرداننده اصلی اش بود فراهم کنم. خواست دوست را پذیرفتم و این برنامه را تنظیم و در اطاق مذکور ارائه دادم و بعد از همین برنامه یک کار پژوهشی تهیه کردم که با عنوان «وداع با دوربین» منتشر شد.

هم نسلان من در ایران این شانس را داشتند که نه فقط با نام این دو فیلمساز بلکه با آثار این دو هم مانوس شوند. تا آنجا که بیاد می آورم برگمان سفر به ایران نداشته است اما آنتونیونی یک بار به هنگام برگزاری جشنواره جهانی فیلم تهران میهمان دفتر جشنواره بود و در یک کنفرانس مطبوعاتی هم حضور یافت. در ایران آثار برگمان بیشتر در کلوب های سینمایی عرضه می شد اما برنامه ۲ تلویزیون ملی ایران با دوبله چند فیلم مهم برگمان و نمایش و همراه با تفسیر آن از شبکه ۲ تلویزیون قدمی برای خارج شدن این فیلمها از دایره بسته سینه کلوب ها برداشت. برخی از کارهای آنتونیونی به اکران عمومی هم راه یافت. اما بهرحال و بطور کلی این گونه آثار نمی توانست در سینماها زیاد دوام بیاورد. سینمای های برخی از شهرها که اصلا در تسخیر فیلم فارسی یا همان سینمای متداول آنروز بود و بسیاری از آثار با ارزش سینمای جهان به اکثر شهرهای ایران راه نداشت. این آثار بیشتر در کلوب های سینمایی که در تهران فعالیت می کردند نمایش داده می شد. نخستین کلوب سینمایی، سازمان سینه کلوب ایران بود که هوشنگ کاوسی بنا گذاشت که برنامه هایش را روزهای یکشنبه در سینما دیانا عرضه می کرد و بعداز تعطیل جلسات سینه کلوب، کانون فیلم ایران را فرخ غفاری برپا کرد که یک شعبه هم در شهرستان رشت داشت. در سال های آخر عمرحکومت پهلوی کانون فیلم در سالن وزارت فرهنگ و هنر برنامه می گذاشت. بهر حال نقش این دو کلوب در آشنایی جوانان با آثار برجسته سینمای جهان قابل یادآوری است، در همین سالها سینمای آزاد  در کنار فعالیت هایش در زمینه ایجاد و گسترش سینمای تجربی در شهرهای ایران و ایجاد کارگاه های فیلمسازی، کلوب سینمایی سینمای آزاد را هم به یاری عبداله تربیت مترجم و منتقد آگاه ایجاد کرد که نه فقط در تهران بلکه در مراکز شهرستانها برنامه ی نمایش فیلم ترتیب میداد. این کلوب به پر تحرک ترین کلوب سینمایی مبدل شد، ۲۰۰۰ عضو داشت. مرور آثار اینگمار برگمان در کلوب سینمای آزاد یکی ازبرنامه های موفق کلوب سینمایی ما بود.

اما در حکومت جمهوری اسلامی همین دریچه نیمه باز به سوی سینمای جهان نیز بسته شد و بکلی ارتباط نسل جدید با دنیای سینما قطع شد، بسیاری از آثار مهم سینما را شیخ صادق خلخالی به دستور رهبر به بیابان برد و سوزاند، آنچه که به دست جلاد رژیم نیفتاد هم با دید بسته و ارتجاعی آخوندها غیر قابل نمایش بود و هست. نسل امروز ایران نه فقط یا سینمای کلاسیک دنیا آشنای دقیق ندارد بلکه از تماشای آثار جدید هم محروم مانده است، برای جوانان امروز ایران اینگمار برگمان و آنتونیونی هم فقط دو نام هستند که گاه اسمشان را در یکی، دو نشریه سینمایی فارسی زبان خوانده است، اگر هم گاه کاری از این بزرگان سینما در جلسات خصوصی نمایش داده شود که نمی شود، در قصاب خانه وزارت ارشاد قیمه، قیمه است.

 همزبان با بازپخش این مطلب از آرشیو وب سایت نام و کار بهزاد کاظمی را که حضور موثر و کارسازی در پالتالک داشت گرامی میداریم.

 بصیر نصیبی   بیستم اکتبر ۲۰۱۷ زاربروکن . آلمان

http://cinemaye-azad.com/archive/archive001.html